Yaşanan iş kazalarının büyük bir çoğunluğu yüksekten düşerek gerçekleşmektedir. İnşaat, depo ve temizlik işleri gibi sektörlerde yüksekte güvenli çalışabilmek için yüksekte çalışma eğitimi alınması zorunludur. Alınan bu eğitimle çalışanların yaşayabileceği iş kazalarının önüne geçmek hedeflenmektedir. Oluşabilecek iş kazalarının önüne geçmek için çalışan ve işverene ait yükümlülükler bulunmaktadır. Çalışanın yükümlülükleri arasında gereken eğitimleri tamamlamak varken işveren ise çalışanın iş sağlığı ve güvenliğini sağlayacak uygun fiziksel koşulları sağlaması gerekir. Yüksekte çalışma eğitimi belgesi iş sağlığı ve güvenliği uzmanları tarafından verilmektedir. Eğitimi alan kişilerin en az 2 yılda bir eğitimi tekrar etmesi gerekir. Değişen çalışma koşullarına uygun olarak revize edilen eğitimlerle çalışanların bilgileri yenilenmektedir.
Yüksekte çalışması gereken kişilerin iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için yüksekte çalışma eğitimi alması gerekir. Birçok kişinin bu aşamada sorduğu “yüksekte çalışma eğitimi zorunlu mu” sorusudur. Yüksekte çalışmak zorunda olan kişilerin bu eğitimi tamamlaması gerekir. Başarılı bir şekilde tamamlanan eğitimin ardından iş yerinde oluşabilecek muhtemel kazaların önüne geçilmektedir. Yüksekte çalışma eğitimleri 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve kanun hakkındaki yönetmelik kapsamında gerçekleştirilmektedir. Eğitim sırasında aynı zamanda koruyucu ekipmanla ilgili yönetmelik hükümleri de dikkate alınmaktadır.
Eğitim sırasında katılımcılara yüksekte çalışırken kullanılması gereken koruyucu ekipmanlar ve kullanım talimatları hakkında gerekli bilgi verilmektedir. Yüksekte çalışma eğitimini alan kişilerin gereken asgari koşulları sağlaması hedeflenir. Eğitimde güvenlik bilgilerinin yanı sıra kurtarma eğitimi de verilmektedir. Teorik ve pratik olarak iki bölümde verilen eğitim genellikle çalışılan iş yeri özelinde verilmektedir. Her sektörde gereken güvenlik önlemleri ve ekipman desteği farklı olabilir. Yüksekte çalışma eğitimi zorunluluğu bulunan sektörler arasında inşaat, temizlik, depo, enerji sektörü, montaj ve kurulum işleri bulunmaktadır.
Yüksekte Çalışma Eğitimi Konuları
Yüksekte çalışma eğitimi konuları ilgili mevzuat ve yönetmelikler çerçevesinde belirlenmektedir. Eğitim alan kişilere ilk olarak yükseklik ve yüksekte çalışma ile ilgili temel bilgiler verilmektedir. Çalışma esnasında işveren ve çalışana ait olan yükümlülükler açıklanmaktadır. Yüksekte çalışma sırasında verilen bilgiler temel olarak şunlardır:
İlgili kanunlar
İşveren yükümlülükleri
Standartlar
Yüksekten düşme
Yüksekten düşme kazaları hakkında bilgilendirme
Güvenlik önlemi almanın önemi
Yüksekte çalışırken iş güvenliğinin arttırılması
Düşmeyi engelleyen malzemeler ve kullanımları
Düşmeyi durduran malzemeler ve kullanımları
Düşme tehlikesi oluşturan ortamlar
Yüksekte çalışma prensipleri
Yüksekte çalışma eğitimi mevzuat çerçevesinde tamamlanmasının ardından çalışan yüksekte çalışmaya hazır hale gelmiş sayılır. Eğitimi tamamlayan kişilerin şu konularda yeterlilik düzeyinde bulunması gerekir:
Yüksekte çalışmanın yasal dayanaklarının bilinmesi gerekir.
Yüksekte çalışma sırasında oluşabilecek risklerin bilinmesi gerekir.
Yüksekte çalışma sırasında yapılan riskli davranışlar hakkında bilgi sahibi olunması gerekir.
Düşmenin kinetiği hakkında bilgi verebilmesi gerekir.
Güvenli çalışma için gereken ekipmanları bilmesi gerekir.
Çalışma sırasında kullanılan ekipmanların kontrolü ve doğru şekilde kullanımı hakkında bilgi sahibi olması gerekir.
Ekipmanların periyodik bakım ve kontrolleri hakkında yeterli bilgi düzeyine sahip olması gerekir.
İş sağlığı ve güvenliği uzmanı tarafından alınan yüksekte çalışma eğitimini başarılı bir şekilde tamamlayan kişilere yüksekte çalışma eğitimi sertifikası verilmektedir. Yüksekte çalışma eğitimi süresi sektöre ve çalışma koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Yüksekte çalışması gereken kişilerin bu eğitimi başarılı bir şekilde tamamlaması yasal olarak zorunludur. Yüksekte çalışma eğitimini tamamlayan kişilerin aklına takılan en önemli soru yüksekte çalışma eğitimi kaç yıl geçerli sorusudur. Bu eğitimin geçerlilik süresi 2 yıldır. Sürenin dolmasının ardından yeni bir eğitim alınmalıdır.
Yüksekte Çalışma Sırasında Uyulacak Kurallar
Yüksekte çalışma eğitimi yönetmelik maddelerinde işyerlerinde çalışanlar için alınması gereken güvenlik önlemleri ve çalışanların uygulaması gereken kurallar açıkça belirtilmektedir. Zeminde yapılabilen montaj ve kurulum işlemlerinin yüksekte yapılması uygun değildir. Yüksekte yapılması planlanan işlerde plan yapılması oldukça önemlidir. İşin tüm süreci eksiksiz bir şekilde planlanmalıdır. Aynı zamanda yaşanabilecek herhangi bir kaza durumunda uygulanması gereken acil durum eylem planlarına da karar verilmelidir. Yüksekte çalışacak olan kişilerin çalışma yerlerine ulaşabilmeleri için uygun ulaşım ekipmanlarının tercih edilmesi güvenliğin sağlanması için göz ardı edilmemesi gereken bir durumdur. Çalışmaya başlamadan önce yaşanabilecek kazalara karşı gereken tüm önlemler alınmalıdır. Düşmeyi önleyen platformlar, hava yastıkları, bariyerler ve güvenlik korkulukları gibi farklı koruma önlemleri alınmalıdır.
Yüksekte çalışma sırasında kullanılan tüm teknik ekipmanların periyodik kontrollerinin yapılması ve gerekli görülen parçaların yenilenmesi zorunlu bir işlemdir. Yüksekten düşme ihtimali bulunan çalışma ekipmanlarının olası düşmelerine karşı çalışma alanı ve çevresinde gerekli güvenlik önlemleri alınmalıdır. Çalışma mutlaka yüksekte çalışma hakkında yeterli bilgi düzeyine sahip olan en az bir kişinin kontrolünde yapılmalıdır. Çalışan kişiler gereken koruyucu ekipmanları kullanmalıdır.
Her sektörde ihtiyaç duyulan koruyucu ekipman çeşitleri farklıdır. İş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının uygun gördüğü koruyucu ekipmanların kullanımı tercih edilmelidir. Yüksekte çalışma gerektiren işlerde uyulacak en önemli kural ilgili eğitimin alınmasıdır. Yüksekte çalışma eğitimi almayan kişilerin yüksekte çalışması yasalara aykırı ve tehlikeli bir uygulamadır. Yüksekte çalışma eğitimi geçerlilik süresi ilgili kanun ve yönetmeliklerde 2 yıl olarak belirlenmiştir. Eğitim süresi dolan çalışanlar yeniden güncel eğitimi almak zorundadır. Değişen çalışma koşulları çerçevesinde eğitim içeriği de değişebilir.
