Kimya Uygulamalarında İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları
Günümüz dünyasında ve endüstriyel alanda kimya bilimi oldukça önemli bir yere sahiptir. Kimya biliminin geniş kapsamı dolayısıyla yakından ilgilendiği pek çok meslek ve uygulama alanı mevcuttur. Genel anlam itibariyle bakılacak olursa kimyanın çalışma ve uygulama alanları içinde biyokimya, organik kimya, anorganik kimya, endüstriyel kimya ve analitik kimya yer alır.
Bu çalışma ve uygulama alanları için gerekli olan unsurlar vardır. Bu bilim dalı; maddenin özelliklerini, birbirleri ile olan etkileşimlerini ve sonrasında meydana gelen değişimlerini incelediği için dikkat edilmesi gereken bir alandır. Bu yüzden kimya uygulamalarında iş sağlığı ve güvenliği kurallarını uygulamak gerekir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları Nelerdir?
İş yerlerinde çalışırken önemli olan unsurlardan biri, iş güvenliği kurallarının uygulanmasıdır. Bu kuralların uygulanması, tüm kaza risklerini ve iş hasarlarını en aza indirger. Tehlikeli maddeler ile çalışma gibi bazı durumlarda iş kaza riski de artar. Bunun için kişilerin iş sağlığı ve güvenliği kurallarını uygulaması gerekir. Fabrika, inşaat ve endüstri gibi iş sektörlerinde uygulanması gereken iş sağlığı ve güvenliği kuralları şu şekildedir:
Dikkat gerektiren işler söz konusu olduğunda kişilerin rahatsız edilmemelidir.
Çalışılacak alanların sürekli olarak temiz olmalıdır.
İş ahlakına uygun bir çalışma alanı içinde olarak kişilerin birbirlerine rahatsızlık vermemesi gerekir.
Elektrikli olan araçların bakımlarının sürekli olarak yapılmalıdır.
Herhangi bir kaza durumuna karşı mutlaka iş sağlığı kuralları çerçevesinde yaklaşılmalıdır.
Herhangi bir kaza olması ya da olumsuz bir durum yaşanması halinde yetkililere haber verilmesi gerekir.
İşveren ve iş güvenliği alanında uzmanlaşmış kişiler tarafından belirlenmiş kimya uygulamalarında iş sağlığı ve güvenliği kuralları mevcuttur. İş yerinde oluşması muhtemel herhangi bir patlama, yanıcı maddeler sonucunda ortaya çıkacak olan yangın ya da elektrik kaçağı gibi durumlar; oldukça risklidir. Belirlenmiş ve uygulanması gereken bu kuralların uygulanması durumunda kişilerin sağlığı ve güvenliğinin mutlaka kontrol altında olması gerekir.
İş sağlığı ve güvenliği kurallarının sorunsuz ve dikkatli bir şekilde uygulanması için gerekli olan unsurlar vardır. Bunlardan biri, iş sağlığı ve güvenliği eğitimi almaktır. Bu eğitimler sayesinde kişiler, hem daha bilinçli hem tecrübeli hâle gelir. Kuralların disiplinli bir şekilde uygulanması sayesinde çalışanlar, daha güvenli alanlarda işlerini yapmaya devam eder.
Kimya Uygulamalarında İş Sağlığı ve Güvenlik Kuralları ve Sembolleri Nelerdir?
Kimya laboratuvarları, deneylerin ve kimya çalışmalarının yapıldığı uygulama alanlarıdır. Bu laboratuvarda deney esnasında herhangi bir kaza olmaması ya da zarar görülmemesi için güvenlik kuralları uygulanır. Kişilerin de bu güvenlik kuralları haricinde kimyasal maddeler ile güvenli bir şekilde nasıl çalışılması gerektiğini bilmelidir.
Laboratuvarlarda kullanılan bu kimyasallar; zehirli, tahriş edici, yanıcı ya da patlayıcı etkiye sahip maddeler olabilir. Bu yüzden deneylerde kullanılan kimyasal ürünlerden bazıları, deriye kolaylıkla nüfuz edebilir. Ayrıca bazı kimyasallar, buharlaşma sonucunda solunan hava yolu ile kişiler üzerinde etki edebilir. Bu gibi durumlardan dolayı kimyasal maddelerin insanlar ve çevre için zararı olduğu bilinmeli ve mutlaka konuyla ilgili tedbirler alınmalıdır.
Laboratuvarlarda uygulanması gereken güvenlik kuralları mevcuttur. Bu kurallar şu şekilde sıralanabilir:
Mutlaka laboratuvar önlükleri ve kapalı ayakkabılar giyilmeli, tehlike oluşturabilecek deneyler için koruma gözlüğü ve maske kullanılmalıdır.
Saçların toplu olması ve tırnakların kesilmiş olması gerekir.
Laboratuvarların giriş kısmında yer alan kimya uygulamalarında iş sağlığı ve güvenliği sembolleri hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.
Kimya laboratuvarında çalışacak olan kişilerin ellerinde kesik, açık yara ya da çatlak olmamalıdır. Olması durumunda eller mutlaka bandajla kapatılmalı ve yapılacak işe göre uygun bir eldiven kullanılmalıdır.
Yüzük ve bilezik gibi takıların çalışmaya başlamadan çıkarılması gerekir. Çünkü bu tip aksesuarlar, kimyasal ürünlerin deri ile temas süresini artırır.
Laboratuvarlarda çalışan kişilerin dikkatini dağıtacak şekilde olan hareketler yapılmamalıdır.
Kimyasal olan ürünlere kesinlikle çıplak elle dokunulmamalıdır. Ayrıca bu kimyasal maddeler koklanmamalı ve maddelerin tadına bakılmamalıdır.
Kırılmış, çatlak ve kirli camlara sahip eşyalar kullanılmamalıdır.
Katı ya da sıvı olan atıkların lavaboya dökülmemesi gerekir. Bu ürünlerin belli etiketlere sahip olan atık kaplara atılması önemlidir.
Kimyasal maddelerin üzerinde yer alan çeşitli işaretler mevcuttur. Bu işaretler, sağlık ve güvenlik için olan temel uyarı sembolleridir. İş yerlerinde, evde, laboratuvarlarda ve endüstride kullanılan ya da kullanılacak olan her bir kimyasal üründe mutlaka çeşitli uyarı, risk, önlem bilgileri yer alır. Bu kimyasal ürünler kullanılmadan önce etiketlerin önemle okunması ve bu maddeler ile çalışma durumlarında kişilerin gerekli tedbirleri alması gerekir.
Laboratuvar güvenliğinde ve kimya uygulamalarında iş sağlığı ve güvenliği işaretleri ve anlamları şu şekildedir:
Isı Güvenliği: Bu işaret, uygulanacak olan işlemde sıcak bir yüzeyin ya da ısıtıcı bir durum olduğunun göstergesidir. Bundan dolayı işlemi yapacak kişinin ya da kişilerin ısıya dayanıklı eldiven kullanması gerekir.
Göz Güvenliği: Bu işaret, deney öncesinde gözlük takılması gerektiğini vurgular. Gözlüksüz çalışma durumunda göz sağlığına zarar verecek bir işlem olduğu anlaşılır.
Elbise Güvenliği: Bu işaret, deneylerde kullanılacak olan ürünlerin elbiselere sıçrayarak onları aşındırabileceğini bu durumun yaşanmaması için önlük ve tulum gibi giysilerin kullanımının uygun olduğunu gösterir.
Kırılabilir Cam Güvenliği: Bu işaret, deney kaplarının camlarının kırılabileceğini gösterir. Cam kapların aşırı derecede ısıtılmaması ve sıcaklıklarının ani değişmemesi gerekir.
Zehirli Madde Güvenliği: Bu işaret, laboratuvar işlemlerinde zehirli bir kimyasalın kullanıldığını gösterir. Bundan dolayı ürünün ambalajında yer alan tehlike durumları okunarak kullanımdan önce gerekli önlemler alınmalıdır.
Kesici ya da Delici Cisim Güvenliği: Bu işaret, uygulanacak işlemlerde kesici ya da delici aletlerin kullanıldığını ve işlemler esnasında herhangi bir yaralamaya yol açabileceğini gösterir.
Sıcak Cisim Güvenliği: Bu işaret, laboratuvar işlemlerinde sıcak bir yüzeyin ya da işlemde ısıtıcı bir durumun olduğunu gösterir. Böyle durumlarda el ve ayak gibi herhangi bir organın zarar görmemesi ve yanmaması için dikkat edilmelidir.
