İş Kazalarının Temel Nedenleri Nelerdir?
İş kazaları genel olarak, işyerinde işçinin başına gelen istenmeyen durum olarak tanımlanabilir. İş kazası sayılabilmesi için önce kişinin sigortalı olarak o işyerinde çalışması gerekir ve kazanın iş yerinde olması gerekir. İşyerinde herhangi bir yere gönderilme, görevlendirilme esnasında olması gerekir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. Maddesine göre temel unsuru bu şekilde belirtilmiştir. Aksi takdirde iş kazası niteliği kazanmaz. İhmal edilen davranışlar, yetersiz eğitim, eksik tedbirler gibi birçok neden sıralanabilir. İş kazaları ülkemizde sık rastlanan bir durum olarak görülür. Rakamlarda bunu teyit etmektedir; Dünya genelinde üçüncü sırada Avrupa’da ise birinci sırada yer almaktadır. Çok ciddi bir rakamlar ile karşı karşıya gelinen bu kazaları oluşturan etkenleri incelemekte fayda var. İş kazalarının oluştuğu nedenler bilinirse, tedbirleri de ona göre alınabilir.
İş Kazalarının Nedenleri Nedir?
İş kazaları, temelinde insan kaynaklı oluşan etkileri vardır, büyük bir kısmı bu nedenlerden oluşmaktadır. Genel tanımlarda bu kazaların sebeplerini Dünya’da kabul görmüş dört başlık altında incelenebilir. Bu nedenleri şu şekilde sıralanabilir;
Man (insan)
Machine ( makine)
Media (ortam, çevre)
Management ( yönetim) 4M sıralaması olarak genel bir sıralama yapılır.
Kazaların genelinin insandan kaynaklı oluşu, önlenebileceğini de gösterir. Çok yüksek bir oranla tehlikeli hareketler yapılması ağırlıkta kazalara sebebiyet vermektedir. İşçinin yeterli eğitime sahip olmaması, iş disiplininde çalışmaması ve görevi dışındaki işler gibi daha birçok madde sıralanabilir. Bu durumlarda kişi önce kendi tedbirini alır usulü ile çalışmaya başlamasında fayda vardır. İkinci sebep olan makine temelli iş kazaları, makinelerin gerekli bakım ve tamirlerinin yapılmaması, gerekli yetkinliği olmayan kişilerin makine kullanımı ve makine kullanırken kişisel koruyucu ekipmanlarını ve makine koruyucularının kullanılmaması gibi sebepler sıralanabilir. Bunlar çalışan kaynaklı olanları olacağı gibi iş yeri temelli olan sebeplerde vardır. İşyeri, çalışanlar için tüm iş güvenliği ekipmanlarını ve çevresel faktörlerden oluşabilecek aksamaların önüne geçmesi gerekir. Çalışanların gerekli sağlık raporları, teknik sertifikaları ve güvenli çalışma alanlarını temin etmelidir. Tüm bu şartlar sağlandıktan sonra iş olarak çalışma yapılmaya başlanmalıdır. Ancak bazı iş kazaları da mücbir sebeplerden kaynaklı olabilir. İş yeri tüm tedbirleri almasına rağmen, işçi de tüm önlemlere göre çalışmasına karşılık deprem, sel gibi doğal afetler de yaşanabilecek kazaların sebepleri arasındadır. Tüm yasal prosedürlerin hem işçiler için hem de işyerleri için genel hatlarda bilinip uygulanması için tecrübe ve gerekli ekibi olan OSGB ile çalışılması denetimlere hazır hale gelmesi sağlanmalıdır.
İz İSG İş Sağlığı ve Güvenliği & Danışmanlık bu konuda net bilgiler alınabilecek ve çalışmalar yapabilen bir kurum görülmektedir.
İş Kazaları Önlenebilir Mi?
İş kazaları önlenebilir, hem de çok yüksek bir oranda bunun önlenebileceği belirtilmiştir. Çünkü temeli insan olan bir çalışma ortamında bu kazaların önüne geçilebilir. İş kazalarının yüzde kaçı önlenebilir gibi bir soru ile karşı karşıya kalınırsa bunun cevabını Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) %98’lik bir kısmının önlenebileceği yönünde veriyor. Geri kalan %2’lik kısım ise sebebi belli olmayan kazalardan oluştuğu öngörülüyor. Önlenebilir iş kazaları bu denli yüksek bir orana sahip iken alınabilecek tedbirlerin sıralanması gerekir. Bu tedbirler;
Çalışma alanının emniyetli bir hale getirilmesi esastır. Çünkü güvenliği tam olarak sağlanmamış bir alan iş kazaları için en uygun yerler olarak görülür.
Kullanılacak makine ve teknik ekipmanı yeterli kullanım sertifikası olan kişilerce, kişisel koruyucular eşliğinde kullanılması gerekir.
Çalışacak kişilerin hem fiziki hem de psikolojik durumları işyeri tarafından profesyonel kişilerce muayenesi yapılmalıdır.
Tüm çalışan kişilere kişisel koruyucu malzemelerin eksiksiz olarak verilmesi, bunların kullanımı ise denetlenmelidir.
İşe başlamadan önce tüm personele iş güvenliği eğitimleri verilmelidir.
İş yerleri gerekli izinleri ve yetkinlikleri olan bir OSGB tarafından denetime hazır hale getirilmeli, gerekli eğitim ve uyarılar yapılmalıdır.
Bu tedbirleri sıralamaya devam edilebilir. Ancak bunların hepsi domino etkisi ile bir çözüm yolu getirir. Tüm tedbirler ve denetimlerin en alttan başlayarak en üst yönetim kısmına kadar eksiksiz bir şekilde uygulanması gerekir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi
Temel düzeyde çalışan işçilere mutlaka verilmesi gerekir. Çalışan kişileri özellikle kişisel koruyucuları olmadan ve güvenliği sağlanmayan yerlerde çalışmaması gerekir. Bunun temellerini de bu eğitimler yolu ile öğrenimi gerçekleştirilir. Yaşanabilecek iş kazaları esnasında ne yapılması gerektiğini, hangi şekilde müdahalede bulunulması ve bir an önce sağlık görevlilerine haber gönderip gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasının sağlanması hayati bir önem teşkil etmektedir. Kaza veya hastalığın yaşandığı anda gerekli müdahale yapılıp en yakın sağlık kuruluşuna sevki gerçekleştirilmelidir. Bu sayede her alanda gerekli güvenlik önlemlerinin alınması sağlanır. İş kazalarına sebebiyet vermeden, oluşabilecek aksiliklerin önüne bu eğitimler ile geçilmesi sağlanabilir. Bu eğitimleri ise bu yetkinliğe sahip profesyonel kişiler ve kurumlar aracılığı ile alınması gerekir.
İz İSG İş Sağlığı ve Güvenliği & Danışmanlık bu konuda alanında çok ciddi çalışmalar gerçekleştirmektedir. İş kazalarının ciddi bir şekilde önüne geçilme yöntemlerinden birisi de yasalardır. Yasaların çok ciddi yaptırımlar içermesi tüm iş sağlığı ve güvenliği alanlarının oluşturulmasında caydırıcı olması bu konuda firmaların hassasiyetini bir adım öne taşır. İş kazalarını oluşturan faktörleri ortadan kaldırmak için firmalar bu konuda azami gayret göstermelidir. İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili 6331, 4857 Kanunlarında açıkça belirtilmiştir. Gerekli önlemleri almayan işyerleri ile ilgili üst düzeyde cezai yaptırımlar uygulanmaktadır.
