İyi bir planlamayla 2010 -2023 yılı arasında 19 bin 942 işçinin hayatı sona ermez, toplam 4 milyon 428 bin 591 işçi, iş kazası geçirmeyebilirdi.
Türkiye’de iş kazası ve meslek hastalıklarına ilişkin resmi veriler, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kendi web sayfasında yayımlanıyor. Bir önceki yılın istatistikleri Eylül ayında açıklandı.
Bu veriler, 5510 sayılı yasa kapsamındaki sigortalıları kapsıyor. Yasa kapsamında, sigortalı olmayan birinin iş kazasından söz edilmiyor.
İş kazasının pek çok tanımı mevcut. Ancak iş kazaları ve meslek hastalıkları anlatılan, öğretilerde yer alanın aksine önlem alınabilir olaylar. İş kazalarının nedenleri neredeyse aynı.
Yüksekten düşme, hareketli makine ve el aletlerinden kaynaklanan kazalar, makinalara el-kol-parmak kaptırma, patlamalar, elektrik önlemlerinin alınmaması nedeniyle akıma kapılma, göçükler, kimyasallardan kaynaklanan kazalar ilk elden örnek olarak verilebilir. Bu ve burada sayılmayan nedenlerden kaynaklanan kazaların, önlenebilir, şiddeti azaltılabilir kazalar olduğu biliniyor.
Bu kazaların nedeni bilinir. Alınacak önlemi bilinir. Alınmayan önlemler, yapılmayan eğitimler kazaya neden olur.
Önlem alınmamasının temelinde işçilerin haklarının, hayatlarının önemsenmemesi, işyerlerinde işçi sağlığının ve güvenliğini ek maliyet unsuru olarak görülmesi ilk sıralarda yer alıyor. İşyerlerinin maliyet verimlilik analizinin konusu, işçi canı, kopan parmağı, ezilen eli olmamalı.
2010-2023 arası iş güvenliği önemsenmemiş
Yayınlanan istatistiklerde 2010-2023 yılları arasındaki iş kazalarının sayısının artışına bakıldığında işçilerin sağlığının ve güvenliğinin önemsenmediğini saptamak zor değil.
2012 yılında, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yürürlüğe girmesinin iş kazasına uğrayan hayatını kaybeden işçilerin sayısını azaltmadığı görülmekte. Kanun başarısız, işçileri korumamaktadır.
Ülkemizdeki iş kazalarının ve hayatını kaybeden işçi sayının her yıl arttı. 2023 yılında ise ülkemiz tarihinde en yüksek sayıda iş kazası gerçekleşti. 681 bin 401 işçi iş kazası geçirdi, bu sayı rekor. Hayatını kaybeden işçi sayısı bin 966 oldu ki bu da rekordur.
İş kazaları en çok inşaatta
SGK İstatistiklerinden 2023 yılında iş kazalarının en fazla olduğu işler:
İnşaat işleri,
Gıda ürünlerinin imalatı,
Yiyecek içecek hizmet faaliyetleri,
Metal ürünlerin imalatı, şekillendirilmesi,
Makine imalatı,
Tekstil ürünlerinin imalatı,
Konaklama,
Yiyecek içecek hizmetleri,
Plastik ürünlerinin imalatı,
En çok iş kazası inşaatlarda yaşandı. 82 bin 81 inşaat işçisi iş kazası geçirdi, 552 işçi iş kazası sonucu hayatını kaybetti. Bir önceki yıl 2022’de 64 bin 184 işçi iş kazası geçirdi, 422 işçi hayatını kaybetti. 2023 yılında inşaat işlerinde iş kazaları yüzde 27, hayatını kaybeden işçilerin sayısı yüzde 30 arttı.
Ölümlü iş kazaları sayılarında inşaat işlerini, kara taşımacılığı ve boru hatları taşımacılığı işleri var. 277 işçi taşımacılık işlerinde hayatını kaybetti. 2022 yılında da 224 işçi, sözü edilen işlerde hayatını kaybetmişti.
En çok iş kazası 148 bin 359 ile İstanbul’da meydana geldi. İstanbul’u 53 bin 135 ile İzmir, 46 bin 785 ile Ankara, 44 bin 783 ile Kocaeli, 41 bin 680 Antalya, 36 bin 804 Bursa, 23 bin 597 Manisa illerindeki işçilerin geçirdiği kazalar izledi.
En çok iş cinayeti İstanbul'da
İş kazaları sonucu en çok ölümün yaşandığı il, 342 işçinin hayatını kaybettiği İstanbul oldu. İstanbul’u 148 işçi ölümüyle Ankara, 106 ile İzmir, 81 ile Antalya, 69 ile Bursa, 68 ile Kocaeli, 66 ile Konya, 61 ile Kahramanmaraş, 57 ile Hatay, 52 işçi ölümü ile Gaziantep izledi. Hatay’da ölümlü kaza sayısı 2022 yılında 23 olurken, 2023 yılında 57 işçi hayatını kaybetmişti.
2023 yılı SGK verileri değerlendirildiğinde işçilerin çalışma yaşamının çok zor koşullarda devam ettiğini tespit etmek mümkün. Üstelik bu rakamlar içerisinde sigortasız çalışanların olmadığı göz önüne alındığında bu rakamların katlanarak arttığından emin olunabilir. İşçilerin canı patronlara emanet edilmiş, işçi sağlığı ve güvenliğinde taraflardan biri olan devlet bu alandan neredeyse tümüyle çekildi.
Denetim sayısı azaltıldı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı işyeri denetimlerini müfettişler aracılığı yürütüyor. Bakanlığın yıllık Faaliyet Raporlarında yer alan bilgilere göre:
2022 yılında iş sağlığı ve güvenliği yönünden 15 bin 761 programlı, 2 bin 81 program dışı olmak üzere toplam 17 bin 842, 2023 yılında ise 3 bin 115 programlı, bin 898 program dışı olmak üzere toplam 5 bin 13 teftiş yürütüldüğü görülmektedir.
Burada da görüldüğü gibi 2023 yılında yapılan denetimlerin sayısı iyice azaltıldı, iş kazaları ve işçi ölümleri sayıları ülkemizde rekor kırdı. Bakanlık, yaşanan iş kazalarının cinayete dönmesinde başat sorumlulardan biri.
Bütün işyerlerinin denetimi zor değil, planlamanın konusu olmalı. İyi bir planlamayla 2010 -2023 yılı arasında 19 bin 942 işçinin hayatı sona ermez, toplam 4 milyon 428 bin 591 işçi, iş kazası geçirmeyebilirdi.